అయోధ్యకాండ సర్గ 119

శ్రీ రామాయణం అయోధ్యకాండ సర్గ 119

అనసూయా తు ధర్మజ్ఞా శ్రుత్వా తాం మహతీం కథామ్.
పర్యష్వజత బాహుభ్యాం శిరస్యాఘ్రాయ మైథిలీమ్..2.119.1..

వ్యక్తాక్షరపదం చిత్రం భాషితం మధురం త్వయా.
యథా స్వయంవరం వృత్తం తత్సర్వం హి శ్రుతం మయా..2.119.2..
రమే.?హం కథయా తే తు దృఢం మధురభాషిణి..

రవిరస్తఙ్గతశ్శ్రీమానుపోహ్య రజనీం శివామ్..2.119.3..
దివసం ప్రతికీర్ణానామాహారార్థం పతత్రిణామ్.
సన్ధ్యాకాలే నిలీనానాం నిద్రార్థం శ్రూయతే ధ్వనిః..2.119.4..

ఏతే చాప్యభిషేకార్ద్రా మునయః కలశోద్యతాః.
సహితా ఉపవర్తన్తే సలిలాప్లుతవల్కలాః..2.119.5..

ఋషీణామగ్నిహోత్రేషు హుతేషు విధిపూర్వకమ్.
కపోతాఙ్గారుణో ధూమో దృశ్యతే పవనోద్ధతః..2.119.6..

అల్పపర్ణా హి తరవో ఘనీభూతాస్సమన్తతః.
విప్రకృష్టేన్ద్రియే దేశే.?స్మిన్న ప్రకాశన్తి వై దిశః..2.119.7..

రజనీచరసత్త్వాని ప్రచరన్తి సమన్తతః.
తపోవనమృగా హ్యేతే వేదితీర్థేషు శేరతే..2.119.8..

సమ్ప్రవృత్తానిశా సీతే నక్షత్రసమలఙ్కృతా.
జ్యోత్స్నాప్రావరణశ్చన్ద్రో దృశ్యతే.?భ్యుదితో.?మ్బరే..2.119.9..

గమ్యతామనుజానామి రామస్యానుచరీ భవ.
కథాయన్త్యా హి మధురం త్వయా.?హం పరితోషితా..2.119.10..

అలఙ్కురు చ తావత్త్వం ప్రత్యక్షం మమ మైథిలి.
ప్రీతిం జనయ మే వత్సే దివ్యాలఙ్కారశోభితా .. 2.119.11..

సా తథా సమలఙ్కృత్య సీతా సురసుతోపమా.
ప్రణమ్య శిరసా తస్యై రామం త్వభిముఖీ యయౌ..2.119.12..

తథా తు భూషితాం సీతాం దదర్శ వదతాం వరః.
రాఘవః ప్రీతిదానేన తపస్విన్యా జహర్ష చ..2.11.9.13..

న్యవేదయత్తతస్సర్వం సీతా రామాయ మైథిలీ.
ప్రీతిదానం తపస్విన్యా వసనాభరణస్రజమ్..2.119.14..

ప్రహృష్టస్త్వభవద్రామో లక్ష్మణశ్చ మహారథః.
మైథిల్యాస్సత్క్రియాం దృష్ట్వా మానుషేషు సుదుర్లభామ్..2.119.15..

తతస్తాం శర్వరీం ప్రీతః పుణ్యాం శశినిభాననః.
అర్చితస్తాపసై స్సిద్ధైరువాస రఘునన్దనః..2.119.16..

తస్యాం రాత్ర్యాం వ్యతీతాయామభిషిచ్య హుతాగ్నికాన్.
ఆపృచ్ఛేతాం నరవ్యాఘ్రౌ తాపసాన్వనగోచరాన్..2.119.17..

తావూచుస్తే వనచరాస్తాపసా ధర్మచారిణః.
వనస్య తస్య సఞ్చారం రాక్షసైస్సమభిప్లుతమ్..2.119.18..

రక్షాంసి పురుషాదాని నానారూపాణి రాఘవ.
వసన్త్యస్మిన్మహారణ్యే వ్యాలాశ్చ రుధిరాశనాః..2.119.19..

ఉచ్ఛిష్టం వా ప్రమత్తం వా తాపసం ధర్మచారిణమ్.
అదన్త్యస్మిన్మహారణ్యే తాన్నివారయ రాఘవ..2.119.20..

ఏష పన్థా మహర్షీణాం ఫలాన్యాహరతాం వనే.
అనేన తు వనం దుర్గం గన్తుం రాఘవ తే క్షమమ్..2.119.21..

ఇతీవ తైః ప్రాఞ్జలిభిస్తపస్విభి-
ర్ద్విజైః కృతస్వస్త్యయనః పరన్తపః.
వనం సభార్యః ప్రవివేశ రాఘవ-
స్సలక్ష్మణస్సూర్య ఇవాభ్రమణ్డలమ్..2.119.22..

ఇత్యార్షే శ్రీమద్రామాయణే శ్రీమద్వాల్మీకీయ ఆదికావ్యే చతుర్వింశత్సహస్రికాయాం సంహితయాం శ్రీమదయోధ్యాకాణ్డే ఏకోనవింశత్యుత్తరశతతమస్సర్గః..

అయోధ్యకాండ సర్గ 118

శ్రీ రామాయణం అయోధ్యకాండ సర్గ 118

సాత్వేవముక్తా వైదేహీ అనసూయా.?నసూయయా.
ప్రతిపూజ్య వచో మన్దం ప్రవక్తుముపచక్రమే..2.118.1..

నైతదాశ్చర్యమార్యాయా యన్మాం త్వమభిభాషసే.
విదితన్తు మమాప్యేతద్యథా నార్యాః పతిర్గురుః..2.118.2..

యద్యప్యేష భవేద్భర్తా మమా.?ర్యే వృత్తవర్జితః.
అద్వైధముపచర్తవ్యస్తథాప్యేష మయా భవేత్..2.118.3..

కిం పునర్యో గుణశ్లాఘ్య స్సానుక్రోశో జితేన్ద్రియః.
స్థిరానురాగో ధర్మాత్మా మాతృవత్పితృవత్ప్రియః..2.118.4..

యాం వృత్తిం వర్తతే రామః కౌసల్యాయాం మహాబలః.
తామేవ నృపనారీణామన్యాసామపి వర్తతే..2.118.5..

సకృద్దృష్టాస్వపి స్త్రిషు నృపేణ నృపవత్సలః.
మాతృవద్వర్తతే వీరో మానముత్సృజ్య ధర్మవిత్ ..2.118.6..

ఆగచ్ఛన్త్యాశ్చ విజనం వనమేవం భయావహమ్.
సమాహితం మే శ్వశ్ర్వా చ హృదయే తద్ధృతం మహత్..2.118.7..

పాణిప్రదానకాలే చ యత్పురాత్వగ్ని సన్నిధౌ.
అనుశిష్టా జనన్యా.?స్మి వాక్యం తదపి మే ధృతమ్..2.118.8..

నవీకృతం తు తత్సర్వం వాక్యైస్తే ధర్మచారిణి.
పతిశుశ్రూషణాన్నార్యాస్తపో నాన్యద్విధీయతే..2.118.9..

సావిత్రీ పతిశుశ్రూషాం కృత్వా స్వర్గే మహీయతే.
తథావృత్తిశ్చ యాతా త్వం పతిశుశ్రూషయా దివమ్..2.118.10..

వరిష్ఠా సర్వనారీణామేషా చ దివి దేవతా.
రోహిణీ న వినాచన్ద్రం ముహూర్తమపి దృశ్యతే..2.118.11..

ఏవంవిధాశ్చ ప్రవరాః స్త్రియో భర్తృదృఢవ్రతాః.
దేవలోకే మహీయన్తే పుణ్యేన స్వేన కర్మణా..2.118.12..

తతో.?నసూయా సంహృష్టా శ్రుత్వోక్తం సీతయా వచః.
శిరస్యాఘ్రాయ చోవాచ మైథిలీం హర్షయన్త్యుత..2.118.13..

నియమైర్వివిధైరాప్తం తపో హి మహదస్తి మే.
తత్సంశ్రిత్య బలం సీతే ఛన్దయే త్వాం శుచివ్రతే..2.118.14..

ఉపపన్నం మనోజ్ఞం చ వచనం తవ మైథిలి.
ప్రీతా చాస్మ్యుచితం కిం తే కరవాణి బ్రవీహి మే..2.188.15..

స్యాస్తద్వచనం శ్రూత్వా విస్మితా మన్దవిస్మయా.
కృతమిత్యబ్రవీస్తీతా తపోబలసమన్వితామ్..2.118.16..

సా త్వేవముక్తా ధర్మజ్ఞా తయా ప్రీతతరా.?భవత్.
సఫలం చ ప్రహర్షం తే హన్త సీతే! కరోమ్యహమ్..2.118.17..

ఇదం దివ్యం వరం మాల్యం వస్త్రమాభరణాని చ.
అఙ్గరాగం చ వైదేహి మహార్హం చానులేపనమ్..2.118.18..
మయా దత్తమిదం సీతే తవ గాత్రాణి శోభయేత్.
అనురూపమసంక్లిష్టం నిత్యమేవ భవిష్యతి..2.118.19..

అఙ్గరాగేణ దివ్యేన లిప్తాఙ్గీ జనకాత్మజే!.
శోభయిష్యసి భర్తారం యథా శ్రీర్విష్ణుమవ్యయమ్..2.118.20..

సా వస్త్రమఙ్గరాగం చ భూషణాని స్రజస్తథా.
మైథిలీ ప్రతిజగ్రాహ ప్రీతిదానమనుత్తమమ్..2.118.21..

ప్రతిగృహ్య చ తత్సీతా ప్రీతిదానం యశస్వినీ.
శ్లిష్టాఞ్జలిపుటా తత్ర సముపాస్త తపోధనామ్..2.118.22..

తథా సీతాముపాసీనామనసూయా దృఢవ్రతా.
వచనం ప్రష్టుమారేభే కాఞ్చిత్ప్రియకథామను..2.118.23..

స్వయం వరే కిల ప్రాప్తా త్వమనేన యశస్వినా.
రాఘవేణేతి మే సితే! కథా శ్రుతిముపాగతా..2.118.24..

తాం కథాం శ్రోతుమిచ్ఛామి విస్తరేణ చ మైథిలి!.
యథా.?నుభూతం కార్త్స్న్యేన తన్మే త్వం వక్తుమర్హసి..2.118.25..

ఏవముక్తా తు సా సీతా తాం తతో ధర్మచారిణీమ్.
శ్రూయతామితి చోక్త్వా వై కథయామాస తాం కథామ్..2.118.26..

మిథిలాధిపతిర్వీరో జనకో నామ ధర్మవిత్.
క్షత్రధర్మే హ్యభిరతో న్యాయతశ్శాస్తి మేదినీమ్..2.118.27..

తస్య లాఙ్గలహస్తన్య కర్షతః క్షేత్రమణ్డలమ్.
అహం కిలోత్థితా భిత్వా జగతీం నృపతేస్సుతా..2.118.28..

స మాం దృష్ట్వా నరపతిర్ముష్టివిక్షేపతత్పరః.
పాంసుకుణ్ఠితసర్వాఙ్గీం జనకో విస్మితో.?భవత్..2.18.29..

అనపత్యేన చ స్నేహాదఙ్కమారోప్య చ స్వయమ్.
మమేయం తనయేత్యుక్త్వా స్నేహో మయి నిపాతితః..2.118.30..

అన్తరిక్షే చ వాగుక్తా.?ప్రతిమా.?మానుషీ కిల.
ఏవమేతన్నరపతే! ధర్మేణ తనయా తవ..2.118.31..

తతః ప్రహృష్టో ధర్మాత్మా పితా మే మిథిలాధిపః.
అవాప్తో విపులాం బుద్ధిం మామవాప్య నరాధిపః..2.118.32..

దత్తా చాస్మీష్టవద్దేవ్యై జ్యేష్ఠాయై పుణ్యకర్మణా.
తయా సమ్భావితా చాస్మి స్నిగ్ధయా మాతృసౌహృదాత్..2.118.33..

పతిసంయోగసులభం వయో దృష్ట్వా తు మే పితా.
చిన్తామభ్యగమద్ధీనో విత్తనాశాదివాధనః..2.118.34..

సదృశాచ్చాపకృష్టాచ్చ లోకే కన్యాపితా జనాత్.
ప్రధర్షణామవాప్నోతి శక్రేణాపి సమో భువి..2.118.35..

తాం ధర్షణామదూరస్థాం దృష్ట్వా చాత్మని పార్థివః.
చిన్తార్ణవగతః పారం నాససాదాప్లవో యథా..2.118.36..

అయోనిజాం హి మాం జ్ఞాత్వా నాధ్యగచ్ఛద్విచిన్తయన్.
సదృశం చానురూపం చ మహీపాలః పతిం మమ..2.118.37..

తస్య బుద్ధిరియం జాతా చిన్తయానస్య సన్తతమ్ .
స్వయంవరం తనూజాయాః కరిష్యామీతి ధీమతః..2.118.38..

మహాయజ్ఞే తదా తస్య వరుణేన మహాత్మనా.
దత్తం ధనుర్వరం ప్రీత్యా తూణీ చాక్షయసాయకౌ..2.118.39..

అసఞ్చాల్యం మనుష్యైశ్చ యత్నేనాపి చ గౌరవాత్.
తన్న శక్తా నమయితుం స్వప్నేష్వపి నరాధిపాః..2.118.40..

తద్ధనుః ప్రాప్య మే పిత్రా వ్యాహృతం సత్యవాదినా.
సమవాయే నరేన్ద్రాణాం పూర్వమామన్త్య పార్థివాన్..2.118.41..

ఇదం చ ధనురుద్యమ్య సజ్యం యః కురుతే నరః.
తస్య మే దుహితా భార్యా భవిష్యతి న సంశయః..2.118.42..

తచ్చ దృష్ట్వా ధనుశ్శ్రేష్ఠం గౌరవాద్గిరిసన్నిభమ్.
అభివాద్య నృపా జగ్మురశక్తాస్తస్య తోలనే..2.118.43..

సుదీర్ఘస్య తు కాలస్య రాఘవో.?యం మహాద్యుతిః
విశ్వామిత్రేణ సహితో యజ్ఞం ద్రష్టుం సమాగతః..2.118.44..
లక్ష్మణేన సహ భ్రాత్రా రామ స్సత్యపరాక్రమః

విశ్వామిత్రస్తు ధర్మాత్మా మమ పిత్రా సుపూజితః..2.118.45..
ప్రోవాచ పితరం తత్ర భ్రాతరౌ రామలక్ష్మణౌ

సుతౌ దశరథస్యేమౌ ధనుర్దర్శకాఙ్క్షిణౌ.
ధనుర్దర్శయ రామాయ రాజపుత్రాయ దైవికమ్..2.118.46..

ఇత్యుక్తస్తేన విప్రేణ తద్ధనుస్సముపానయత్..2.118.47..
నిమేషాన్తరమాత్రేణ తదా.?నమ్య మహాబలః.
జ్యాం సమారోప్య ఝడితి పూరయామాస వీర్యవాన్..2.118.48..

తేన పూరయతా వేగాన్మధ్యే భగ్నం ద్విధా ధనుః.
తస్య శబ్దో భవద్భీమః పతితస్యాశనేరివ..2.118.49..

తతో.?హం తత్ర రామాయ పిత్రా సత్యాభిసన్ధినా.
నిశ్చితా దాతుముద్యమ్య జలభాజనముత్తమమ్..2.118.50..

దీయమానాం న తు తదా ప్రతిజగ్రాహ రాఘవః.
అవిజ్ఞాయ పితుశ్ఛన్దమయోధ్యా.?ధిపతేః ప్రభోః..2.118.51..

తత శ్శ్వశురమామన్త్ర్య వృద్ధం దశరథం నృపమ్.
మమ పిత్రా త్వహం దత్తా రామాయ విదితాత్మనే..2.118.52..

మమ చైవానుజా సాధ్వీ ఊర్మిలా ప్రియదర్శనా.
భార్యర్థే లక్ష్మణస్యాపి పిత్రా దత్తా మమ స్వయమ్..2.118.53..

ఏవం దత్తా.?స్మి రామాయ తదా తస్మిన్స్వయంవరే.
అనురక్తా.?స్మి ధర్మేణ పతిం వీర్యవతాం వరమ్..2.118.54..

ఇత్యార్షే శ్రీమద్రామాయణే వాల్మీకీయ ఆదికావ్యే అయోధ్యాకాణ్డే అష్టాదశోత్తరశతతమస్సర్గః.

అయోధ్యకాండ సర్గ 117

శ్రీ రామాయణం అయోధ్యకాండ సర్గ 117

రాఘవ స్త్వథ యాతేషు తపస్విషు విచిన్తయన్.
న తత్రారోచయద్వాసం కారణైర్బహుభిస్తదా..2.117.1..

ఇహ మే భరతో దృష్టో మాతరశ్చ సనాగరాః.
సా చ మే స్మృతిరన్వేతి తాన్నిత్యమనుశోచతః..2.117.2..

స్కన్ధావారనివేశేన తేన తస్య మహాత్మనః.
హయహస్తికరీషైశ్చ ఉపమర్ద: కృతో భృశమ్..2.117.3..

తస్మాదన్యత్ర గచ్ఛామ ఇతి సఞ్చిన్త్య రాఘవః.
ప్రాతిష్ఠత స వైదేహ్యా లక్ష్మణేన చ సఙ్గతః..2.117.4..

సో.?త్రేరాశ్రమమాసాద్య తం వవన్దే మహాయశాః.
తం చాపి భగవానత్రిః పుత్రవత్ప్రత్యపద్యత..2.117.5..

స్వయమాతిథ్యమాదిశ్య సర్వమన్యత్సుసత్కృతమ్.
సౌమిత్రిం చ మహాభాగాం సీతాం చ సమసాన్త్వయత్..2.177.6..

పత్నీం చ సమనుప్రాప్తాం వృద్ధామామన్త్ర్య సత్కృతామ్ .
సాన్త్వయామాస ధర్మజ్ఞః సర్వభూతహితే రతః..2.117.7..

ఆనసూయాం మహాభాగాం తాపసీం ధర్మచారిణీమ్
ప్రతిగృహ్ణీష్వ వైదేహీమబ్రవీదృషిసత్తమః.
రామాయ చా.?చచక్షే తాం తాపసీం ధర్మచారిణీమ్..2.117.8..

దశ వర్షాణ్యనావృష్ట్యా దగ్ధే లోకే నిరన్తరమ్..2.117.9..
యయా మూలఫలే సృష్టే జాహ్నవీ చ ప్రవర్తితా.
ఉగ్రేణ తపసా యుక్తా నియమైశ్చాప్యలఙ్కృతా..2.117.10..
దశ వర్ష సహాస్రాణి తయా తప్తం మహత్తపః.
అనసూయా వ్రతై స్స్నాతా ప్రత్యూహాశ్చ నివర్తితాః..2.117.11..
దేవకార్యనిమిత్తం చ యయా సన్త్వరమాణయా.
దశరాత్రం కృతా రాత్రి స్సేయం మాతేవ తే.?నఘ..2.117.12..

తామిమాం సర్వభూతానాం నమస్కార్యాం యశస్వినీమ్
అభిగచ్ఛతు వైదేహీ వృద్ధామాక్రోధనాం సదా.
అనసూయేతి యా లోకే కర్మభిః ఖ్యాతిమాగతా..2.117.13..

ఏవం బ్రువాణం తమృషిం తథేత్యుక్త్వా స రాఘవః.
సీతామువాచ ధర్మజ్ఞామిదం వచనముత్తమమ్..2.117.14..

రాజపుత్రి! శ్రుతమిదం మునేరస్య సమీరితమ్.
శ్రేయో.?ర్థమాత్మనశ్శీఘ్రమభిగచ్ఛ తపస్వినీమ్..2.117.15..

సీతా త్వేతద్వచశ్శృత్వా రాఘవస్య హితైషిణః.
తామత్రిపన్తీం ధర్మజ్ఞామభిచక్రామ మైథిలీ..2.117.16..

శిథిలాం వలితాం వృద్ధాం జరాపాణ్డురమూర్ధజామ్.
సతతం వేపమానాఙ్గీం ప్రవాతే కదలీం యథా.. 2.117.17..
తాం తు సీతా మహాభాగామనసూయాం పతివ్రతామ్.
అభ్యవాదయదవ్యగ్రా స్వంనామ సముదాహరత్..2.117.18..

అభివాద్య చ వైదేహీ తాపసీం తామనిన్దితామ్.
బద్ధాఞ్జలిపుటా హృష్టా పర్యపృచ్ఛదనామయమ్..2.117.19..

తతస్సీతాం మహాభాగాం దృష్ట్వా తాం ధర్మచారిణీమ్.
సాన్త్వయన్త్యబ్రవీద్ధృష్టా దిష్ట్యా ధర్మమవేక్షసే..2.117.20..

త్యక్త్వా జ్ఞాతిజనం సీతే మానమృద్ధం చ భామిని.
అవరుద్ధం వనే రామం దిష్ట్యా త్వమనుగచ్ఛసి..2.117.21..

నగరస్థో వనస్థో వా పాపో వా యది వా శుభః.
యాసాం స్త్రీణాం ప్రియో భర్తా తాసాం లోకా మహోదయాః..2.177.22..

దుశ్శీలః కామవృత్తో వా ధనైర్వా పరివర్జితః.
స్త్రీణామార్యస్వభావానాం పరమం దైవతం పతిః..2.117.23 ..

నాతో విశిష్టం పశ్యామి బాన్ధవం విమృశన్త్యహమ్.
సర్వత్ర యోగ్యం వైదేహి! తపః కృతమివావ్యయమ్..2.117.24..

న త్వేవమవగచ్ఛన్తి గుణదోషమసత్త్స్రియః.
కామవక్తవ్యహృదయా భర్తృనాథాశ్చరన్తి యాః..2.11.7.25..

ప్రాప్నువన్త్య యశశ్చైవ ధర్మభ్రంశం చ మైథిలి.
అకార్యవశమాపన్నాః స్త్రియో యాః ఖలు తద్విధాః..2.117.26..

త్వద్విధాస్తు గుణైర్యుక్తా దృష్ట లోక పరావరాః.
స్త్రియ స్స్వర్గే చరిష్యన్తి యథా ధర్మకృతస్తథా..2.117.27 ..

తదేవమేనం త్వమనువ్రతా సతీ
పతివ్రతానాం సమయానువర్తినీ.
భవ స్వభర్తు స్సహధర్మచారిణీ
యశశ్చ ధర్మం చ తత స్సమాప్స్యసి..2.117.28..

ఇత్యార్షే శ్రీమద్రామాయణే వాల్మీకీయ ఆదికావ్యే అయోధ్యాకాణ్డే సప్తదశోత్తరశతతమస్సర్గః.

అయోధ్యకాండ సర్గ 116

శ్రీ రామాయణం అయోధ్యకాండ సర్గ 116

ప్రతిప్రయాతే భరతే వసన్రామస్తపోవనే.
లక్షయామాస సోద్వేగమథౌత్సుక్యం తపస్వినామ్..2.116.1..

యే తత్ర చిత్రకూటస్య పురస్తాత్తాపసాశ్రమే.
రామమాశ్రిత్య నిరతాస్తానలక్షయదుత్సుకాన్..2.116.2..

నయనైర్బ్రుకుటీభిశ్చ రామం నిర్దిశ్య శఙ్కితాః.
అన్యోన్యముపజల్పన్త శ్శనైశ్చక్రుర్మిథ: కథాః..2.116.3..

తేషామౌత్సుక్యమాలక్ష్య రామస్త్వాత్మని శఙ్కితః.
కృతాఞ్జలిరువాచేదమృషిం కులపతిం తతః..2.116.4..

న కచ్చిద్భగవన్కిఞ్చిత్పూర్వవృత్తమిదం మయి.
దృశ్యతే వికృతం యేన విక్రియన్తే తపస్వినః..2.116.5..

ప్రమాదాచ్చరితం కచ్చిత్కిఞ్చిన్నావరజస్య మే.
లక్ష్మణస్యర్షిభిదృష్టం నానురూపమివాత్మనః..2.116.6..

కచ్చిచ్ఛుశ్రూషమాణా వ శ్శుశ్రూషణపరా మయి.
ప్రమదా.?భ్యుచితాం వృత్తిం సీతా యుక్తం న వర్తతే..2.116.7..

అథర్షిర్జరయా వృద్ధస్తపసా చ జరాం గతః.
వేపమాన ఇవోవాచ రామం భూతదయాపరమ్..2.116.8..

కుతః కల్యాణసత్త్వాయాః కల్యాణాభిరతేస్తథా.
చలనం తాత వైదేహ్యాస్తపస్విషు విశేషతః..2.116.9..

త్వన్నిమిత్తమిదం తావత్తాపసాన్ప్రతివర్తతే.
రక్షోభ్యస్తేన సంవిగ్నాః కథయన్తి మిథః కథాః..2.116.10..

రావణావరజః కశ్చిత్ ఖరో నామేహ రాక్షసః.
ఉత్పాట్య తాపసాన్సర్వాఞ్జనస్థాననికేతనాన్..2.116.11..
ధృష్టశ్చ జితకాశీ చ నృశంసః పురుషాదకః.
అవలిప్తశ్చ పాపశ్చ త్వాం చ తాత న మృష్యతే..2.116.12..

త్వం యదాప్రభృతి హ్యస్మిన్నాశ్రమే తాత వర్తసే.
తదాప్రభృతి రక్షాంసి విప్రకుర్వన్తి తాపసాన్..2.116.13..

దర్శయన్తి హి బీభత్సైః క్రూరైర్భీషణకైరపి.
నానారూపైర్విరూపైశ్చ రూపైర్వికృతదర్శనైః..2.116.14..

అప్రశస్తైశుచిభిస్సమ్ప్రయోజ్య చ తాపసాన్.
ప్రతిధ్నన్త్యపరాన్క్షిప్రమనార్యాః పురతః స్థితాః..2.116.15..

తేషు తేష్వాశ్రమస్థానేష్వబుద్ధమవలీయ చ.
రమన్తే తాపసాం స్తత్ర నాశయన్తో.?ల్పచేతసః..2.116.16..

అపక్షిపన్తి స్రుగ్భాణ్డానగ్నీస్నిఞ్చన్తి వారిణా.
కలశాంశ్చ ప్రమధ్నన్తి హవనే సముపస్థితే..2.116.17..

తైర్దురాత్మభిరామృష్టానాశ్రమాన్ప్రజిహాసవః.
గమనాయాన్యదేశస్య చోదయన్త్యృషయో.?ద్య మామ్..2.116.18..

తత్పురా రామ శారీరాముపహింసాం తపస్విషు.
దర్శయన్తి హి దుష్టాస్తే త్యక్ష్యామ ఇమమాశ్రమమ్..2.116.19..

బహుమూలఫలం చిత్రమవిదూరాదితో వనమ్.
పురాణాశ్రమమేవాహం శ్రయిష్యే సగణః పునః..2.116.20..

ఖరస్త్వయ్యపి చాయుక్తం పురా తాత ప్రవర్తతే.
సహాస్మాభిరితో గచ్ఛ యది బుద్ధి: ప్రవర్తతే..2.116.21..

సకలత్రస్య సన్దేహో నిత్యం యత్తస్య రాఘవ.
సమర్థస్యాపి హి సతో వాసో దుఃఖమిహాద్య తే..2.116.22..

ఇత్యుక్తవన్తం రామస్తం రాజపుత్రస్తపస్వినమ్.
న శశాకోత్తరైర్వాక్యైరవరోద్ధుం సముత్సుకమ్..2.116.23..

అభినన్ద్య సమాపృచ్ఛ్య సమాధాయ చ రాఘవమ్.
స జగామాశ్రమం త్యక్త్వా కులైః కులపతిస్సహ..2.116.24..

రామః సంసాద్య ఋషిగణమనుగమనా-
ద్దేశాత్తస్మాత్కులపతిమభివాద్య ఋషిమ్.
సమ్యక్ప్రీతైస్తైరనుమత ఉపదిష్టార్థః
పుణ్యం వాసాయ స్వనిలయముపసమ్పేదే..2.116.25..

ఆశ్రమమృషివిరహితం ప్రభుః
క్షణమపిన జహౌ స రాఘవః.
రాఘవం హి సతతమనుగతా
స్తాపసాశ్చార్షచరిత ధృతగుణాః..2.116.26..

ఇత్యార్షే శ్రీమద్రామాయణే వాల్మీకీయ ఆదికావ్యే అయోధ్యాకాణ్డే షోడశోత్తరశతతమస్సర్గః.

అయోధ్యకాండ సర్గ 115

శ్రీ రామాయణం అయోధ్యకాండ సర్గ 115

తతో నిక్షిప్య మాత.? స్స అయోధ్యాయాం దృఢ వ్రతః.
భరత శ్శోకసన్తప్తో గురూనిదమథాబ్రవీత్..2.115.1..

నన్దిగ్రామం గమిష్యామి సర్వానామన్త్రయే.?ద్య వః.
తత్ర దుఃఖమిదం సర్వం సహిష్యే రాఘవం వినా..2.114.2..

గతశ్చ వా దివం రాజా వనస్థశ్చ గురుర్మమ.
రామం ప్రతీక్షే రాజ్యాయ స హి రాజా మహాయశాః..2.115.3..

ఏతచ్ఛ్రుత్వా శుభం వాక్యం భరతస్య మహాత్మనః.
అబ్రువన్మన్త్రిణస్సర్వే వసిష్ఠశ్చ పురోహితః..2.115.4..

సుభృశం శ్లాఘనీయం చ యదుక్తం భరత త్వయా.
వచనం భ్రాతృవాత్సల్యాదనురూపం తవైవ తత్..2.115.5..

నిత్యం తే బన్ధులుబ్ధస్య తిష్ఠతో భ్రాతృసౌహృదే.
ఆర్యమార్గం ప్రపన్నస్య నానుమన్యేత కః పుమాన్..2.115.6..

మన్త్రిణాం వచనం శ్రుత్వా యథాభిలషితం ప్రియమ్.
అబ్రవీత్సారథిం వాక్యం రథో మే యుజ్యతామితి..2.115.7..

ప్రహృష్టవదన స్సర్వా మాత.? స్సమభివాద్య సః.
ఆరురోహ రథం శ్రీమాన్ శత్రుఘ్నేన సమన్వితః..2.115.8..

ఆరుహ్య చ రథం శీఘ్రం శత్రుఘ్నభరతావుభౌ.
యయతుః పరమప్రీతౌ వృతౌ మన్త్రిపురోహితైః..2.115.9..

అగ్రతో గురవస్తత్ర వసిష్ఠప్రముఖా ద్విజాః.
ప్రయయుః ప్రాఙ్గ్ముఖా స్సర్వే నన్దిగ్రామో యతో.?భవత్..2.115.10..

బలం చ తదనాహూతం గజాశ్వరథసఙ్కులమ్.
ప్రయయౌ భరతే యాతే సర్వే చ పురవాసినః..2.115.11..

రథస్థ స్సహి ధర్మాత్మా భరతో భ్రాతృవత్సలః.
నన్దిగ్రామం యయౌ తూర్ణం శిరస్యాదాయ పాదుకే..2.115.12..

తతస్తు భరతః క్షిప్రం నన్దిగ్రామం ప్రవిశ్య సః.
అవతీర్య రథాత్తూర్ణం గురూనిదమువాచ హ..2.115.13..

ఏతద్రాజ్యం మమ భ్రాత్రా దత్తం సన్నయాసవత్స్వయమ్.
యోగక్షేమవహే చేమే పాదుకే హేమభూషితే..2.115.14..

భరత శ్శిరసా కృత్వా సన్న్యాసం పాదుకే తతః.
అబ్రవీద్ధుఃఖసంతప్త స్సర్వం ప్రకృతిమణ్డలమ్..2.115.15..

ఛత్రం ధారయత క్షిప్రమార్యపాదావిమౌ మతౌ.
ఆభ్యాం రాజ్యే స్థితో ధర్మః పాదుకాభ్యాం గురోర్మమ..2.115.16..

భ్రాత్రా హి మయి సంన్యాసో నిక్షిప్త స్సౌహృదాదయమ్.
తమిమం పాలయిష్యామి రాఘవాగమనం ప్రతి..2.115.17..

క్షిప్రం సంయోజయిత్వాతు రాఘవస్య పునస్స్వయమ్.
చరణౌ తౌ తు రామస్య ద్రక్ష్యామి సహపాదుకౌ..2.115.18..

తతో నిక్షిప్తభారో.?హం రాఘవేణ సమాగతః.
నివేద్య గురవే రాజ్యం భజిష్యే గురువృత్తితామ్..2.115.19..

రాఘవాయ చ సన్యాసం దత్త్వేమే వరపాదుకే.
రాజ్యం చేదమయోధ్యాం చ ధూతపాపో భవామి చ..2.115.20..

అభిషిక్తే తు కాకుత్స్థే ప్రహృష్టముదితే జనే.
ప్రీతిర్మమ యశశ్చైవ భవేద్రాజ్యాచ్చతుర్గుణమ్..2.115.21..

ఏవం తు విలపన్దీనో భరత స్సమహాయశాః.
నన్దిగ్రామే.?కరోద్రాజ్యం దుఃఖితో మన్త్రిభిస్సహ..2.115.22..

స వల్కలజటాధారీ మునివేషధరః ప్రభుః.
నన్దిగ్రామే.?వసద్వీర స్ససైన్యో భరతస్తదా..2.115.23..

రామాగమనమాకాఙ్క్షన్భరతో భ్రాతృవత్సలః.
భ్రాతుర్వచనకారీ చ ప్రతిజ్ఞాపారగస్తథా..2.115.24..
పాదుకే త్వభిషిచ్యాథ నన్దిగ్రామే.?వసత్తదా.

స వాలవ్యజనం ఛత్రం ధారయామాస స స్వయం
భరత శ్శాసనం సర్వం పాదుకాభ్యాం నివేదయన్..2.115.25..

తతస్తు భరత శశ్రీమానభిషిచ్యా.?.?ర్యపాదుకే.
తదధీనస్తదా రాజ్యం కారయామాస సర్వదా..2.115.26..

తదా హి యత్కార్యముపైతి కిఞ్చి-
దుపాయనం చోపహృతం మహార్హమ్.
స పాదుకాభ్యాం ప్రథమం నివేద్య
చకార పశ్చాద్భరతో యథావత్..2.115.27..

ఇత్యార్షే శ్రీమద్రామాయణే వాల్మీకీయ ఆదికావ్యే అయోధ్యాకాణ్డే పఞ్చదశోత్తరశతతమస్సర్గః.

అయోధ్యకాండ సర్గ 114

శ్రీ రామాయణం అయోధ్యకాండ సర్గ 114

స్నిగ్ధగమ్భీరఘోషేణ స్యన్దనేనోపయాన్ప్రభుః.
అయోధ్యాం భరతః క్షిప్రం ప్రవివేశ మహాయశాః..2.114.1..

బిడాలోలూకచరితామాలీననరవారణామ్.
తిమిరాభ్యాహతాం కాలీమప్రకాశాం నిశామివ..2.114.2..

రాహుశత్రోః ప్రియాం పత్నీం శ్రియా ప్రజ్వలితప్రభామ్.
గ్రహేణాభ్యుత్థితేనైకాం రోహిణీమివ పీడితామ్..2.114.3..

అల్పోష్ణక్షుబ్ధసలిలాం ఘర్మోత్తప్తవిహఙ్గమామ్.
లీనమీనఝుషగ్రాహాం కృశాం గిరినదీమివ..2.114.4..

విధూమామివ హేమాభామధ్వరాగ్నే స్సముత్థితామ్.
హవిరభ్యుక్షితాం పశ్చాచ్ఛిఖాం విప్రలయం గతామ్..2.114.5..

విధ్వస్తకవచాం రుగ్ణగజవాజిరథధ్వజామ్.
హతప్రవీరామాపన్నాం చమూమివ మహాహావే..2.114.6..

సఫేనాం సస్వనాం భూత్వా సాగరస్య సముత్థితామ్.
ప్రశాన్తమారుతోద్ధూతాం జలోర్మిమివ నిస్స్వనామ్..2.114.7..

త్వక్తాం యజ్ఞాయుధైస్సర్వైరభిరూపైశ్చ యాజకైః.
సుత్త్యాకాలే వినిర్వృత్తే వేదిం గతరవామివ..2.114.8..

గోష్ఠమధ్యే స్థితామార్తామచరన్తీం తృణం నవమ్.
గోవృషేణ పరిత్యక్తాం గవాం పక్తిమివోత్సుకామ్..2.114.9..

ప్రభాకరాద్యై స్సుస్నిగ్ధై: ప్రజ్వలద్భిరివోత్తమైః.
వియుక్తాం మణిభిర్జాత్యైర్నవాం ముక్తావలీమివ..2.114.10..

సహసా చలితాం స్థానాన్మహీం పుణ్యక్షయాద్గతామ్.
సంవృతద్యుతివిస్తారాం తారామివ దివశ్చ్యుతామ్..2.114.11..

పుష్పనద్ధాం వసన్తాన్తే మత్తభ్రమరనాదితామ్.
ద్రుతదావాగ్ని విప్లుష్టాం క్లాన్తాం వనలతామివ..2.114.12..

సమ్మూఢనిగమాంస్తబ్ధాం సంక్షిప్తవిపణాపణామ్.
ప్రచ్ఛన్నశశినక్షత్రాం ద్యామివామ్బుధరైర్వృతామ్..2.114.13..

క్షీణపానోత్తమైర్భిన్నై శ్శరావైరభిసంవృతామ్.
హతశౌణ్డామివాకాశే పానభూమిమసంస్కృతామ్..2.114.14..

వృక్ణభూమితలాం నిమ్నాం వృక్ణపాత్రైస్సమావృతామ్.
ఉపయుక్తోదకాం భగ్నాం ప్రపాం నిపతితామివ..2.114.15..

విపులాం వితతాం చైవ యుక్తపాశాం తరస్వినామ్.
భూమౌ బాణైర్వినిష్కృత్తాం పతితాం జ్యామివాయుధాత్..2.114.16..

సహసా యుద్ధశౌణ్డేన హయారోహేణ వాహితామ్.
నిహతాం ప్రతిసైన్యేన వడవామివ పాతితామ్..2.114.17..

శుష్కతోయాం మహామత్స్యైః కూర్మైశ్చ బహుభిర్వృతామ్.
ప్రభిన్నతటవిస్తీర్ణాం వాపీమివ హృతోత్పలామ్..2.114.18..

పురుషస్యాప్రహృష్టస్య ప్రతిషిద్ధానులేపనామ్.
సన్తప్తామివ శోకేన గాత్రయష్టిమభూషణామ్..2.114.19..

ప్రావృషి ప్రవిగాఢాయాం ప్రవిష్టస్యాభ్రమణ్డలమ్.
ప్రచ్ఛన్నాం నీలజీమూతైర్భాస్కరస్య ప్రభామివ..2.114.20..

భరతస్తు రథస్థ స్సన్ శ్రీమాన్దశరథాత్మజః.
వాహయన్తం రథశ్రేష్ఠం సారథిం వాక్యమబ్రవీత్..2.114.21..

కిం ను ఖల్వద్య గమ్భీరో మూర్ఛితో న నిశమ్యతే.
యథాపురమయోధ్యాయాం గీతవాదిత్రనిస్వనః..2.114.22..

వారుణీమదగన్ధశ్చ మాల్యగన్ధశ్చ మూర్ఛితః.
ధూపితాగురుగన్ధశ్చ న ప్రవాతి సమన్తతః..2.114.23..

యానప్రవరఘోషశ్చ స్నిగ్ధశ్చ హయనిస్వనః.
ప్రమత్తగజనాదశ్చ మహాంశ్చ రథనిస్వనః..2.114.24..
నేదానీం శ్రూయతే పుర్యామస్యాం రామే వివాసితే.

చన్దనాగరుగన్ధాంశ్చ మహార్హాశ్చ నవస్రజః.
గతే హి రామే తరుణా స్సంతప్తా నోపభుఞ్జతే..2.114.25..

బహిర్యాత్రాం న గచ్ఛన్తి చిత్రమాల్యధరా నరాః.
నోత్సవా స్సమ్ప్రవర్తన్తే రామశోకార్దితే పురే..2.114.27..

సహ నూనం మమ భ్రాత్రా పురస్యాస్య ద్యుతిర్గతా.
న హి రాజత్యయోధ్యేయం సాసారేవార్జునీ క్షపా..2.114.28..

కదా ను ఖలు మే భ్రాతా మహోత్సవ ఇవా.?గతః.
జనయిష్యత్యయోధ్యాయాం హర్షం గ్రీష్మ ఇవామ్బుదః..2.114.29..

తరుణైశ్చారువేషైశ్చ నరైరున్నతగామిభిః.
సమ్పతద్భిరయోధ్యాయాం నాభిభాన్తి మహాపథాః..2.114.30..

ఏవం బహువిధం జల్పన్వివేశ వసతిం పితుః.
తేన హీనాం నరేన్ద్రేణ సింహహీనాం గుహామివ..2.114.31..

తదా తదన్తః పురముఞ్ఝితప్రభం
సురైరివోత్సృష్టమభాస్కరం దినమ్.
నిరీక్ష్య సర్వం తు వివిక్తమాత్మవా-
న్ముమోచ బాష్పం భరతః సుదుఃఖితః..2.114.32..

ఇత్యార్షే శ్రీమద్రామాయణే వాల్మీకీయ ఆదికావ్యే అయోధ్యాకాణ్డే చతుర్దశోత్తరశతతమస్సర్గః.

అయోధ్యకాండ సర్గ 113

శ్రీ రామాయణం అయోధ్యకాండ సర్గ 113

తత శ్శిరసి కృత్వా తు పాదుకే భరతస్తదా.
ఆరురోహ రథం హృష్టః శత్రుఘ్నేన సమన్వితః..2.113.1..

వసిష్ఠో వామదేవశ్చ జాబాలిశ్చ దృఢవ్రతః.
అగ్రతః ప్రయయు స్సర్వే మన్త్రిణో మన్త్రపూజితాః..2.113.2..

మన్దాకినీం నదీం రమ్యాం ప్రాఙ్ముఖాస్తే యయుస్తదా.
ప్రదక్షిణం చ కుర్వాణాశ్చిత్రకూటం మహాగిరిమ్..2.113.3..

పశ్యన్ధాతుసహస్రాణి రమ్యాణి వివిధాని చ.
ప్రయయౌ తస్య పార్శ్వేన ససైన్యో భరతస్తదా..2.113.4..

అదూరాచ్చిత్రకూటస్య దదర్శ భరతస్తదా.
ఆశ్రమం యత్ర స మునిర్భరద్వాజః కృతాలయః..2.113.5..

స తమాశ్రమమాగమ్య భరద్వాజస్య బుద్ధిమాన్.
అవతీర్య రథాత్పాదౌ వవన్దే భరతస్తదా..2.113.6..

తతో హృష్టో భరద్వాజో భరతం వాక్యమబ్రవీత్.
అపి కృత్యం కృతం తాత! రామేణ చ సమాగతమ్..2.113.7..

ఏవముక్త స్స తు తతో భరద్వాజేన ధీమతా.
ప్రత్యువాచ భరద్వాజం భరతో ధర్మవత్సలః..2.113.8..

స యాచ్యమానో గురుణా మయా చ దృఢవిక్రమః.
రాఘవః పరమప్రీతో వశిష్ఠం వాక్యమబ్రవీత్..2.113.9..

పితుః ప్రతిజ్ఞాం తామేవ పాలయిష్యామి తత్త్వతః.
చతుర్దశ హి వర్షాణి యా ప్రతిజ్ఞా పితుర్మమ..2.113.10..

ఏవముక్తో మహాప్రాజ్ఞో వసిష్ఠః ప్రత్యువాచ హ.
వాక్యజ్ఞో వాక్యకుశలం రాఘవం వచనం మహత్..2.113.11..

ఏతే ప్రయచ్ఛ సంహృష్టః పాదుకే హేమభూషితే.
అయోధ్యాయాం మహాప్రాజ్ఞ యోగక్షేమకరే తవ..2.113.12..

ఏవముక్తో వసిష్ఠేన రాఘవః ప్రాఙ్ముఖః స్థితః.
పాదుకే హ్యధిరుహ్యైతే మమ రాజ్యాయ వై దదౌ..2.113.13..

నివృత్తో.?హమనుజ్ఞాతో రామేణ సుమహాత్మనా.
అయోధ్యామేవ గచ్ఛామి గృహీత్వా పాదుకే శుభే..2.113.14..

ఏతచ్ఛ్రుత్వా శుభం వాక్యం భరతస్య మహాత్మనః.
భరద్వాజశ్శుభతరం మునిర్వాక్యమువాచ తమ్..2.113.15..

నైతచ్చిత్రం నరవ్యాఘ్ర శీలవృత్తవతాం వర.
యదార్యం త్వయి తిష్ఠేత్తు నిమ్నే సృష్టమివోదకమ్..2.113.16..

అమృత స్సమహాబాహుః పితా దశరథస్తవ.
యస్య త్వమీదృశ: పుత్రో ధర్మజ్ఞో ధర్మవత్సలః..2.113.17..

తమృషిం తు మహాత్మానముక్తవాక్యం కృతాఞ్జలిః.
ఆమన్త్రయితుమారేభే చరణావుపగృహ్య చ..2.113.18..

తతః ప్రదక్షిణం కృత్వా భరద్వాజం పునః పునః.
భరతస్తు యయౌ శ్రీమానయోధ్యాం సహ మన్త్రిభిః..2.113.19..

యానైశ్చ శకటైశ్చైవ హయైర్నాగైశ్చ సా చమూః.
పునర్నివృత్తా విస్తీర్ణా భరతస్యానుయాయినీ..2.113.20 ..

తతస్తే యమునాం దివ్యాం నదీం తీర్త్వోర్మిమాలినీమ్.
దదృశుస్తాం పున స్సర్వే గఙ్గాం శుభజలాం నదీమ్..2.113.21..

తాం రమ్యజలసంపూర్ణాం సన్తీర్య సహబాన్ధవః
శృఙ్గిబేరపురం రమ్యం ప్రవివేశ ససైనికః.
శృఙ్గిబేరపురాద్భూయ స్త్వయోధ్యాం సన్దదర్శ హ..2.113.22..

అయోధ్యాం చ తతో దృష్ట్వా పిత్రా భ్రాత్రా వివర్జితామ్.
భరతో దుఃఖ సన్తప్త స్సారథిం చేదమబ్రవీత్..2.113.23..

సారథే పశ్య విధ్వస్తా సా.?యోధ్యా న ప్రకాశతే.
నిరాకార నిరానన్దా దీనా ప్రతిహతస్వరా..2.113.24..

ఇత్యార్షే శ్రీమద్రామాయణే వాల్మీకీయ ఆదికావ్యే అయోధ్యాకాణ్డే త్రయోదశోరశతతమస్సర్గ:.